Het grondgebied 5 km rond de fabriek van 3M reinigen en herstellen
Gedaan met laden. U bevindt zich op: PFAS-aanpak regio Zwijndrecht PFAS-vervuiling
PFAS-aanpak regio Zwijndrecht
De PFAS-aanpak regio Zwijndrecht werkt aan een betere toekomst voor het vervuilde gebied binnen een straal van 5 km rond de 3M fabriek in Zwijndrecht. De aanpak heeft 6 pijlers: sanering, monitoring, toezicht op vergunningen, gezondheid, herwaardering van de leefomgeving en transparantie. Via concrete maatregelen per thema geeft de aanpak de komende jaren uitvoering aan de verschillende overeenkomsten tussen 3M, de Vlaamse overheid, gemeente Zwijndrecht en milieu- en burgerbewegingen.
Lees hoe het in maart 2025 staat met de PFAS-aanpak regio Zwijndrecht.
No regret-maatregelen
De Vlaamse overheid stelde een aantal preventieve maatregelen op voor burgers tot 10 km rond de 3M-fabriek om de blootstelling aan PFAS te beperken, de zogenaamde ‘no regret-maatregelen’. Naarmate je dichter of verder van het chemiebedrijf woont, gelden er andere voorschriften voor onder andere voeding, GFT-afval, gebruik van grondwater, tuinieren en bewegen in open lucht.
- Ontdek de no regret-maatregelen voor Zwijndrecht.
Projectgebied
De PFAS-aanpak regio Zwijndrecht is van toepassing binnen een straal van 5 km rond de 3M-fabriek.
Waaruit bestaat de PFAS-aanpak?
Verplichting tot sanering
3M is als vervuiler verantwoordelijk voor de sanering van de PFAS-vervuiling. Ze moeten eerst de verontreinigde bodem onderzoeken voor ze het gebied integraal moeten sanering van PFAS. De Vlaamse overheid waakt over de correcte uitvoering van deze afspraken. Door de omvang van de milieuverontreining sloot de Vlaamse Overheid in juli 2022 een saneringsovereenkomst met het chemiebedrijf 3M.
Lees meer over de Saneringsovereenkomst.
De Vlaamse overheid maakte in maart 2023 het Sitebesluit op. Zo werd 3M verplicht tot een brongericht en geïntegreerd aanpak van de sanering. In dit Sitebesluit is 3M verplicht tot het nemen van herstelmaatregelen en natuurbeschermingsacties. Het bevat ook een aantal bepalingen rond grondverzet en bemalingen waar eigenaars beroep op kunnen doen indien er verontreiniging is aangetoond die veroorzaakt is door 3M.
! Op 6 maart 2025 vernietigde de Raad van State het Sitebesluit ‘PFAS 3M – Zwijndrecht’. Volgens de raad mag de Vlaamse Regering niet eenzijdig aan een partij een strengere regeling opleggen dan wat in het bodemdecreet is voorzien. De Vlaamse overheid onderzoekt de impact van dat arrest.
- Lees meer over het Sitebesluit.
- Ga naar het PFAS-arrest van de Raad van State(opent in nieuw venster).
Actuele uitstoot en verspreiding
De Vlaamse overheid volgt de actuele uitstoot en de verspreiding van PFAS op om ervoor te zorgen dat de blootstelling voor de inwoners in de 5km-zone rond de 3M fabriek beperkt blijft.
Saneringsverbond
De initiatieven van de Vlaamse overheid en de verplichtingen van 3M worden binnen het wettelijke kader aangevuld door bijkomende afspraken tussen de Vlaamse overheid, de gemeente Zwijndrecht, Lantis en milieu- en burgerbewegingen. Zo wil deze samenwerking de PFAS-verontreiniging rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht de komende jaren proactief en geïntegreerd aanpakken.
Dit Saneringsverbond moet lokale kennis verankeren in de PFAS-aanpak door acties samen te evalueren en bij te stellen indien nodig. De doelen zijn een minder grote blootstelling aan PFAS, een vlotte sanering en herstel van het grondgebied, een betere leefomgeving en meer vooruitgang waar de vervuiling tot stilstand heeft geleid.
Lees meer over het Saneringsverbond.
Algemeen Vlaams milieubeleid
De Vlaamse overheid past het algemeen milieubeleid aan om PFAS-vervuiling in de toekomst te voorkomen. Er is echter nog een lange weg te gaan voordat PFAS volledig uit het leefmilieu kan verwijderd worden. De Vlaamse overheid wil daarom een ambitieus beleid voeren rond ‘Zeer Zorgwekkende Stoffen’ zoals PFAS.
Zo willen ze in de Europese Unie een voorloper worden in het voorkomen en beperken van chemische vervuiling in water, bodem en lucht. Daarnaast wordt er werk gemaakt van een versnelde uitfasering van PFAS binnen de Europese wetgeving.
- Lees meer over het PFAS-actieplan.
- Lees meer over ‘Zeer Zorgwekkende Stoffen’
6 pijlers van de PFAS-aanpak
De acties en maatregelen van de hele PFAS-aanpak verdelen we onder 6 pijlers. Elke pijler behandelt maatregelen die door verschillende initiatiefnemers uitgevoerd en opgevolgd worden om PFAS-vervuiling allesomvattend, brongericht en efficiënt aan te pakken:
PFAS-verontreiniging nauwkeurig bijhouden en maatregelen om mens en milieu te beschermen tegen verdere blootstelling
Vlaams toezicht op PFAS-verontreiniging door omgevingsvergunningen en beleid
Onderzoek naar korte- en langetermijngevolgen van PFAS op de gezondheid van de getrokken bevolking
Leefbaarheid verbeteren door de publieke ruimte en natuur in de zone te herwaarderen
Alle betrokkenen horen, informeren en inspraak geven door de PFAS-aanpak
Hoe staat het met de PFAS-aanpak? (update: maart 2025)
De voorbije jaren zijn er al belangrijke stappen gezet richting een betere gezondheidsmonitoring en de sanering van de vervuilde zone. Er ligt ook een actieplan om van Zwijndrecht een mooiere plek te maken. Sinds eind 2024 zette 3M de PFAS-productie volledig stop. Lees hieronder waar we vandaag staan.
Pijler Gezondheid
- In maart 2025 werden de groepsresultaten van het PFAS-bloedonderzoek bekend gemaakt.
- De Vlaamse overheid zet met deze resultaten het onderzoek verder naar de gevolgen van PFAS op de gezondheid.
Ga verder naar de Pijler Gezondheid >
Pijler Sanering
Het vervuilde gebied rond de 3M-fabriek werd verdeeld in verschillende zones door een onafhankelijke bodemdeskundige. Dit gebied werd begin 2023 groter ingeschat dan hieronder weergegeven op de kaart. Het gebied is bijgesteld door het goedgekeurde beschrijvend bodemonderzoek van eind 2023.
Ga verder naar de Pijler Sanering >
- Woon je in de rode zone?
- 3M voorziet een sanering van de tuin. De start van de sanering is gepland in april 2026.
- De bouw van een tijdelijke brug over de E34 gaat van start in juli 2025. De brug is nodig voor het werfverkeer en afvoer van de vervuilde gronden.
- Woon je in de paarse zone?
- 3M voorziet een sanering van moestuinen en kippenrennen.
- Momenteel lopen er nog enkele beroepen tegen het bodemsaneringsproject. Eens hier meer duidelijkheid over is, kunnen we hierover een nieuwe stand van zaken geven.
De oranje zone bevat industrie-, landbouw- en natuurgebieden. 3M moet de natuur- en landbouwgebieden saneren. Momenteel onderzoekt 3M op welke manier die sanering kan gebeuren zonder functieverlies van de gronden en bodem.
Meer info vind je op de website van 3M(opent in nieuw venster) of blijf op de hoogte via hun nieuwsbrief ‘saneringswerken in Zwijndrecht en Beveren(opent in nieuw venster)’.
De verwerping van het Sitebesluit op 6 maart 2025 heeft geen invloed op die sanering. Het Sitebesluit ging verder dan de verplichte sanering. De Vlaamse overheid onderzoekt nu de impact van het arrest.
- Woon je in de rode zone?
Pijler Herwaardering
- In juli 2024 keurde de Vlaamse overheid het Actieplan ‘Recht op Zwijndrecht’ goed. Dit plan geeft de gemeente de mogelijkheid om gedurende 10 jaar verschillende herwaarderingsmaatregelen te formuleren en uit te voeren. Zo wordt het aangenamer wonen en leven in de regio Zwijndrecht. Hiervoor ontvangt de gemeente in totaal €15 miljoen.
- De fusie van de gemeente Zwijndrecht met de gemeenten Beveren en Kruibeke per 1 januari 2025 zorgt ervoor dat de projectwerking tijdelijk op een lager pitje draait. Het Actieplan zal door het nieuwe bestuur worden geëvalueerd en mogelijk bijgestuurd. Voordat dit gebeurt, moet echter intern duidelijk worden wie de uitvoering van het plan zal coördineren en moet de nodige personeelscapaciteit worden voorzien.
- Lees meer op de website van gemeente Beveren-Kruibeke-Zwijndrecht(opent in nieuw venster).
Ga verder naar de Pijler Herwaardering >
Pijler Vergunningen en Toezicht
- De omgevingsinspectie van de Vlaamse overheid voert regelmatig controles uit op de activiteiten van 3M, waaruit handhavingsacties kunnen volgen.
- Eind 2024 heeft 3M zijn PFAS-productie stopgezet.
Ga verder naar de Pijler Vergunningen en Toezicht >
Pijler Monitoring
De lucht- en stofmonitoring vanuit de Vlaamse Milieumaatschappij is nog lopende. Daardoor kunnen we ingrijpen als er PFAS-toetsingswaarden overschreden worden.
Ga verder naar de Pijler Monitoring >
Hebt u een vraag over PFAS?
Preventiewerking
Wie binnen de straal van 5 km rondom de 3M-fabriek woont kan met vragen over PFAS terecht bij preventiewerker Lien Verstraete. Ze biedt algemene ondersteuning, geeft info over de no regret-maatregelen, geeft tips om blootstelling te beperken en biedt hulp bij deelname aan lopende onderzoeken.
- Lien Verstraete via lien.verstraete@gezondheidsmakers.be(opent in uw e-mail applicatie) of 0489 499 111.
Klik hier voor meer informatie over de preventiewerking.
PFAS-ombudsdienst Zwijndrecht IGEMO (opent in nieuw venster)
Hebt u vragen over de saneringsplannen voor je tuin of perceel? Dan kunt u terecht bij het PFAS-ombudsteam van intercommunale IGEMO via PFASombudsdienst@igemo.be(opent in uw e-mail applicatie) of 015 28 65 82.