Start je mandaat

Als lokaal mandataris verkies je op de installatievergadering de voorzitter van de gemeenteraad, de schepenen, de voorzitter en de leden van het bijzonder comité voor de sociale dienst. De samenstelling van de bestuursmeerderheid bepaalt wie burgemeester wordt. Daarna start je werk als mandataris.

Je bent door je verkiezing als lid van de gemeenteraad automatisch ook lid van de raad voor maatschappelijk welzijn.

Je hebt als raadslid een aantal rechten. Je kan zelf punten toevoegen op de agenda van de raad. Je hebt inzagerecht in alle stukken die nodig zijn om je mandaat te kunnen uitoefenen Je hebt toegang tot alle dossiers die op de agenda van de raad staan. Je kan mondeling en schriftelijk vragen stellen aan de uitvoerende mandatarissen. De voorwaarden waaronder je deze rechten kan uitoefenen, zijn opgenomen in het huishoudelijk reglement.

Als je als raadslid mee beraadslaagt en beslist over agendapunten moet je rekening houden met deontologie en belangenvermenging. Doorheen de uitoefening van je mandaat respecteer je de deontologische code.

Begin bij de basis en duik in de organisatie en werking van jouw lokaal bestuur.

Een lokaal bestuur of een provinciebestuur is geen eiland, maar staat in relatie tot andere entiteiten en besturen. Hou er dus rekening mee dat het beleid niet alleen bepaald en uitgevoerd wordt door het eigen bestuur.

Gemeenten en provincies kunnen bepaalde taken verzelfstandigen door ze onder te brengen in een andere entiteit. Een autonoom gemeentebedrijf of een autonoom provinciebedrijf kan die taken op zelfstandige wijze uitvoeren en betrokken worden bij de beleidsvoorbereiding. De beleidsuitvoering (-en voorbereiding) van die taken kan toevertrouwd worden aan een gemeentelijk extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm of naargelang het bestuursniveau aan een provinciaal extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm.

Uiteraard zijn gemeenten niet geïsoleerd, maar werken ze (vrijwillig) samen. Dit doen ze in intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. Daarvan bestaan er verschillende vormen van samenwerking, elk met eigen kenmerken. Het doel, de taak van samenwerkingsverbanden en de bestuursorganen kunnen verschillen.

Het OCMW kan ook voor welbepaalde taken verzelfstandigen en/of samenwerken met een ander OCMW of met een andere rechtspersoon. Dat doen ze in verenigingen of vennootschappen voor maatschappelijk welzijn, die onder te verdelen zijn in publiek- en privaatrechtelijke types. De welzijnsvereniging en de autonome verzorgingsinstelling (publiek ziekenhuis) behoren tot de publiekrechtelijke types. De ziekenhuisvereniging, de vereniging of vennootschap voor sociale dienstverlening en de woonzorgvereniging of – vennootschap behoren tot de privaatrechtelijke types en zijn meestal een vzw.

Als raadslid bepaal je mee het beleid. Jouw bestuur gebruikt de beleids- en beheerscyclus (BBC) om haar inhoudelijk en financieel beleid efficiënt te plannen, uit te voeren en te evalueren. Je vindt de hoofdlijnen terug in de beleidsrapporten: het meerjarenplan, de jaarlijkse aanpassing van het meerjarenplan en de jaarrekening. Als raadslid stem je mee over de vaststelling van elk beleidsrapport.

Meer weten over de beleids- en beheerscyclus? Bekijk het ABC van de BBC!

Ook in de bestuursorganen van verzelfstandigde agentschappen of samenwerkingsverbanden vertegenwoordig jij jouw bestuur. Je zal mee beslissen over de voorbereiding en uitvoering van het beleid. je koppelt, indien nodig, terug aan de eigen raad. Om de democratische controle te garanderen, volg je best de beslissingen van de agentschappen en samenwerkingsverbanden goed op. De raad kan debatteren over de agenda’s, beleidsdocumenten en ontwerpbesluiten van deze entiteiten en samenwerkingsverbanden. Je kan die documenten ook opvragen.

Gebruik zeker onze data en tools om mee je stempel te drukken op het beleid!

Als lokaal of provinciaal mandataris werk je voor de inwoners van jouw gemeente of provincie. Dat maatschappelijk engagement vertaalt zich in een statuut met specifieke rechten en plichten.

Uitvoerende mandatarissen (burgemeesters, schepenen en voorzitters van het bijzonder comité voor de sociale dienst) hebben recht op een wedde, inclusief vakantiegeld, eindejaarstoelage, uittredingsvergoeding en een pensioen. Mandatarissen in het suppletief statuut hebben recht op een compensatie van hun persoonlijke bijdragen aan de sociale zekerheid en pensioenbijdragen. Raadsleden ontvangen presentiegeld voor hun aanwezigheid op vergaderingen. Let op! Je inkomsten en kosten hebben invloed op je fiscaal statuut, wees dus transparant over je mandaten, ambten en beroepen.

Je hebt recht op politiek verlof voor de uitoefening van je mandaat Dit recht is afhankelijk van je type van werkgever (private sector, lokaal bestuur, Vlaamse overheid, …) en het opgenomen mandaat. Je bestuur moet verplicht ook verschillende aansprakelijkheidsverzekeringen afsluiten voor de risico’s die gepaard gaan met het opnemen van een mandaat. Extra ondersteuning nodig als mandataris met een handicap? Dat kan dankzij de vertrouwenspersoon.

Je geleverde prestaties kunnen worden beloond via eretitels en eretekens. Omgekeerd heeft wangedrag of nalatigheid ook gevolgen.

En je sjerp? Die draag je op de juiste manier natuurlijk!

Het Agentschap Binnenlands Bestuur is je partner bij het uitoefenen van je lokale mandaat en probeert je steeds verder te helpen met advies en ondersteuning. Heb je vragen over de interpretatie van regelgeving of over de implementatie van beleid? We proberen in onze adviezen altijd de meest bruikbare en volledige oplossing mee te geven voor jouw specifieke situatie.

Adviesvraag? Stel ze aan binnenland@vlaanderen.be.(opent in uw e-mail applicatie)