Opvolging van verzelfstandigings- en samenwerkingsvormen
De verzelfstandigde entiteiten en samenwerkingsverbanden voeren taken van de gemeente of het OCMW uit. Om de democratische controle op deze verenigingen te garanderen is het belangrijk dat alle gemeente- en OCMW-raadsleden zich bewust zijn van de mogelijkheden die ze hebben om deze entiteiten op te volgen.
Algemeen
Iedereen kan terugvallen op de publicatieplicht om op de hoogte te blijven van de beslissingen van de verzelfstandigde entiteiten en samenwerkingsverbanden. De verenigingen zijn verplicht om bepaalde beslissingen te publiceren op hun website of op de website van de gemeente.
Daarnaast houdt het college van burgemeester en schepenen een volledig en geactualiseerd overzicht bij van:
- alle extern verzelfstandigde agentschappen, hun statuten en de overeenkomsten die ze hebben afgesloten met de gemeente.
- alle verenigingen, stichtingen en vennootschappen waarin de gemeente deelneemt.
- alle intergemeentelijke samenwerkingsverbanden waarin de gemeente deelneemt, hun statuten en de overeenkomsten die ze hebben gesloten met de gemeente.
De gemeenteraad kan commissies oprichten om de besprekingen in de gemeenteraadszittingen voor te bereiden en hier advies over te verlenen. Zo zou een commissie, samengesteld uit gemeenteraadsleden, inzake samenwerking en verzelfstandiging opgericht kunnen worden.
Verzelfstandigde entiteiten
Een verzelfstandigde entiteit van de gemeente, zoals een autonoom gemeentebedrijf en een extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm, legt in het jaar na de verkiezingen een evaluatieverslag voor aan de gemeenteraad. De gemeenteraad spreekt zich hierover uit. Dit verslag evalueert de verzelfstandiging en de uitvoering van de beheers- of samenwerkingsovereenkomst.
Daarnaast heeft de gemeenteraad nog mogelijkheden om een autonoom gemeentebedrijf (AGB) op te volgen. De gemeenteraad:
- keurt het meerjarenplan van het AGB en de aanpassingen ervan goed.
- geeft advies bij de jaarrekening van het AGB.
- evalueert jaarlijks de (uitvoering van de) beheersovereenkomst met het AGB.
- beslist over de statutenwijzigingen van het AGB.
De gemeenteraad geeft (stem)instructies aan hun vertegenwoordigers in de algemene vergadering van een extern verzelfstandigd agentschap in privaatrechtelijke vorm.
Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden
De intergemeentelijke samenwerkingsverbanden kunnen opgedeeld worden in verschillende rechtsvormen. De opvolgmogelijkheden verschillen afhankelijk van de rechtsvorm.
Verenigingen en vennootschappen voor maatschappelijk welzijn
De verenigingen en vennootschappen voor maatschappelijk welzijn worden opgedeeld in publiekrechtelijke en privaatrechtelijke rechtspersonen. De opvolgmogelijkheden verschillen afhankelijk van de rechtsvorm.
Goede praktijken
Om de raadsleden te ondersteunen volgen hier een aantal praktische tips om de verenigingen op te volgen.
- Stap 1
Categoriseer en prioriteer
Vraag een lijst op van alle verenigingen waarin je gemeente deelneemt. Vervolgens kan je binnen je fractie de verenigingen verdelen aan de verschillende raadsleden. Zo is er steeds iemand op de hoogte van de beslissingen van de verenigingen en wordt de werklast verdeeld.
- Stap 2
Focus op strategische en financiële keuzes
De verenigingen kunnen uitgebreide bevoegdheden uitvoeren en beheren vaak omvangrijke budgetten. De strategische en financiële beslissingen van de verenigingen hebben dan ook het meeste impact op het lokaal bestuur. Leg daarom de focus op het opvolgen van deze beslissingen.
- Stap 3
Vraag meer uitleg
Als je vragen hebt bij bepaalde beslissingen of de werking van de verenigingen kan je altijd bij de administratie van de gemeente of bij de administratie van de vereniging zelf om meer uitleg vragen.
In 2022 publiceerde Audit Vlaanderen een globaal rapport(opent in nieuw venster) over de opvolging van verzelfstandigings- en samenwerkingsvormen. Zij formuleerde een aantal aanbevelingen voor de lokale besturen om de opvolging te verbeteren.