In januari 2021 lanceerde Minister Somers vanuit het Smart Flanders-programma een ondersteuningstraject voor de 13 Vlaamse centrumsteden om drukte en mobiliteitsstromen in de stad te meten. Voor dit project, genaamd ‘CityFlows’, werd een subsidie toegekend aan imec vzw voor de maturisatie van een bestaande proof-of-concept (POC) van een datafusiemodel, dat data van verschillende modi (auto’s, voetgangers, fietsers,… ), alsook de uitrol van ondersteunende instrumenten voor lokale besturen. Het model wordt gevoed door diverse datastromen, zoals slimme verkeerslichten, telecom, Wi-Fi scanning, Floating Car Data, statistieken, open data, …
Wat is de meerwaarde van CityFlows?
Het in kaart brengen van drukte en mobiliteitsstromen kan een grote meerwaarde zijn voor de beleidsvoering in de stad. Zo kan een zicht op de drukte in de stad via de multimodale mobiliteitsstromen (auto’s, fietsers, voetgangers,…) bijdragen aan een goede stadsplanning, een sterk economisch beleid, het toerisme en het mobiliteitsbeleid. Waar wandelen, fietsen, pendelen, rijden, … mensen in de stad, doen ze dat in een zone van de stad of in een straat? Door op straatniveau de drukte te meten, kunnen lokale besturen ook gepaste acties nemen en snel schakelen wanneer nodig, bijvoorbeeld door het afsluiten van een park of drukke straat.
Tools en instrumenten
Inzichten over datafusie van diverse mobiliteitsdatabronnen
Een van de grote lessen van het project CityFlows is dat er nog heel wat uitdagingen zijn opdat lokale besturen effectief aan de slag kunnen met mobiliteitsdata. Enerzijds bleek het opzetten van een datafusiemodel geen sinecure: zowel het tekort aan data en de ongelijkmatige spreiding, als het gebrek aan standaarden, speelden in belangrijke mate parten. Het in kaart brengen van het verplaatsingsgedrag van stedelingen bleek bovendien geen louter wiskundig verhaal. De vernoemde elementen brachten met zich mee dat imec geen betrouwbaar datafusiemodel kon opzetten. Echter, de geleerde lessen uit dit traject, o.a. rond de datanoden bij lokale besturen, vinden hun weg in verschillende opvolgprojecten, waaronder het OSLO-traject rond verkeersmetingen het meest tastbare voorbeeld is. De geleerde lessen en de inzichten die werden opgedaan tijdens de ontwikkeling van een datafusiemodel werden neergeschreven in een technische rapportage.
Een analyse-toolbox
Om lokale besturen toch een beter inzicht in bestaande mobiliteitsdata op hun grondgebied te verschaffen, ontwikkelde imec een analyse-toolbox die de huidige datameetpunten in de stad visualiseert en de voor- en na-situatie van een mobiliteitsingreep statistisch toetst. Samen met de twee pilootsteden, Mechelen en Gent, werd de analyse-toolbox verder vormgegeven en toegepast op resp. twee gebruikstoepassingen: de verhoging van de veiligheid en leefbaarheid door mobiliteitsingrepen in een schoolstraat in Mechelen en een verhoging van de leefkwaliteit door de implementatie van een wijkmobiliteitsplan in Gent. De toolbox kan worden ingezet in de dagelijkse praktijk van de mobiliteitsambtenaar: mits het opladen van de beschikbare databronnen per stad kan je analyseren wat de huidige situatie is en hoe deze verandert na de implementatie van een ingreep in de mobiliteitsstromen van de verschillende modi van de stad. De codering van zowel het model (opent in nieuw venster)als de toolbox (opent in nieuw venster)zijn open-source ter beschikking gesteld, met bijhorende guidelines.
Instrumenten ter ondersteuning van lokale besturen
Ter ondersteuning van lokale besturen werden 1) modelclausules voor bestekteksten voor de aankoop van mobiliteitsdata, 2) een verfijnd definitiehandboek voor het meten van de drukte in de stad, 3) een draaiboek over transparante communicatie vanuit lokale besturen naar burgers opgesteld.
Ondersteuning op maat
Parallel kreeg ook het Kenniscentrum Vlaamse Steden een subsidie voor de toekenning van individuele ondersteuning van imec aan de steden voor de implementatie van CityFlows op hun grondgebied. Aan de hand van workshops konden data- en mobiliteitsexperts van lokale besturen leren werken met de analyse-toolbox. Er werd ter ondersteuning van de lokale besturen die niet konden deelnemen aan de workshops ook een instructievideo gemaakt die toelicht hoe je aan de slag kan met de analyse-toolbox (zie hoger).