Duaal en alternerend leren

Duaal en alternerend leren zijn leermethodes waarbij het aanleren van algemene en beroepsspecifieke competenties plaatsvindt op een leerwerkplek bij een onderneming en bij een opleidingsverstrekker. In dit rapport gaat het om duaal leren en Leren en Werken in het secundair onderwijs en duaal leren in het volwassenenonderwijs. Het bevat geen cijfers over de aanloopfase. De rapporteringsperiode loopt van 1 september 2023 tot en met 31 augustus 2024.

Opleidingen en programmaties

Een duale opleiding wordt uitgewerkt in een standaardtraject. In het schooljaar 2023-2024 steeg het aantal ontwikkelde standaardtrajecten voor duale opleidingen in het secundair onderwijs opnieuw. Er konden 204 verschillende standaardtrajecten ingericht worden. De curriculumdossiers worden gefaseerd ingevoerd en vervangen de standaardtrajecten in het kader van de duale opleidingen.

Programmatieaanvragen zijn aanvragen tot het programmeren van een opleiding in het secundair onderwijs. In 2023-2024 werden in het gewoon secundair onderwijs 279 ontvankelijke programmatieaanvragen ingediend en in het buitengewoon secundair onderwijs waren dat er 40.

Inschrijvingen

Het aantal leerlingen in duaal leren in het secundair onderwijs steeg in het schooljaar 2023-2024 naar 4416 leerlingen. De dalende trend in de Leertijd en in Deeltijds beroepssecundair onderwijs zette zich ook verder, als gevolg van de integratie van Leren en Werken in duaal leren, met 2863 leerlingen.

De populairste opleiding in duaal leren was niet langer Verzorgende/zorgkundige duaal. Dit is de top 5 in het schooljaar 2023-2024:

• Onthaal, organisatie en sales duaal: 282 inschrijvingen
• Winkelmedewerker duaal: 222 inschrijvingen
• Haarverzorging duaal: 178 inschrijvingen
• Verzorgende/zorgkundige duaal: 176 inschrijvingen
• Logistiek duaal: 176 inschrijvingen

Erkende werkplekken

In schooljaar 2023-2024 waren er voor het secundair onderwijs 44.044 erkenningen die minstens 1 dag goedgekeurd en geldig waren bij 11.551 unieke ondernemingen en 13.987 unieke vestigingen. Van deze erkenningen waren er 26.598 voor een duale opleiding en 17.446 voor een opleiding uit Leren en Werken.

De meeste erkenningen voor duale opleidingen in het secundair onderwijs waren dit schooljaar:

• Winkelmedewerker duaal: 1729 erkenningen
• Keukenmedewerker duaal: 1153 erkenningen
• Onthaal, organisatie en sales duaal: 976 erkenningen
• Haarverzorging duaal: 776 erkenningen
• Kinderbegeleider duaal: 743 erkenningen

Overeenkomsten

In schooljaar 2023-2024 werden binnen duaal leren in het secundair onderwijs 5.880 overeenkomsten gestart. Dat zijn er 2.121 meer dan in schooljaar 2022-2023. Het grootste aantal overeenkomsten werd gestart voor de opleidingen:

• Winkelmedewerker duaal: 403 overeenkomsten
• Onthaal, organisatie en sales duaal: 373 overeenkomsten
• Verzorgende/Zorgkundige duaal: 348 overeenkomsten.

Binnen Leren en Werken werden in schooljaar 2023-2024 1.515 overeenkomsten gestart. Dat zijn er 1.369 minder dan in schooljaar 2022-2023. Het grootste aantal overeenkomsten werd gestart voor de opleidingen:

• Winkelbediende: 190 overeenkomsten
• Verzorgende/Zorgkundige: 189 overeenkomsten
• Begeleider in de kinderopvang: 132 overeenkomsten

In het schooljaar 2023- 2024 werden in totaal 2.456 overeenkomsten vroegtijdig beëindigd, waarvan 1.867 overeenkomsten duaal leren en 589 overeenkomsten Leren en Werken.

Duaal leren in het volwassenenonderwijs

Op 1 september 2022 startte duaal leren in het volwassenenonderwijs. In het schooljaar 2023-2024 waren er 103 goedgekeurde opleidingen die als duaal konden aangeboden worden in het volwassenenonderwijs. Vijf Centra voor Volwassenenonderwijs boden duale opleidingen aan over 11 vestigingsplaatsen. 186 cursisten schreven zich in voor vijf verschillende opleidingen. De overgrote meerderheid, 169 cursisten, schreven zich in voor de opleiding Zorgkundige.

Werking en specifieke acties van de partnerschappen voor duaal en alternerend leren

Vlaams Partnerschap Duaal Leren en sectorale partnerschappen

Het Vlaams Partnerschap Duaal Leren kreeg in 2016, bij decreet, zeven bevoegdheden toegekend. Deze bevoegdheden omvatten het informeren, mobiliseren, erkennen en ondersteunen van ondernemingen met het oog op een versterking, zowel kwantitatief als kwalitatief, van het aanbod aan werkplekken. Daarnaast is het partnerschap bevoegd voor de controle op de uitvoering van overeenkomsten op de werkplek en voor het opheffen van erkenningen en uitsluiten van ondernemingen.

Deze bevoegdheden kunnen gedelegeerd worden aan sectorale partnerschappen. Sectorale partnerschappen zijn samengesteld uit relevante onderwijs- en werkpartners uit de betreffende sector. In schooljaar 2023-2024 ondernamen 20 sectorale partnerschappen acties in het kader van duaal en alternerend leren.

Specifieke acties

De partnerschappen mobiliseerden nieuwe leerwerkplekken via promotionele activiteiten. Die acties waren zowel op Leren en Werken als op duaal leren gericht. De acties die het meest opgezet werden, zijn: promotie voeren via website, informatieplatformen, sociale media, e-mail en bedrijfsbezoeken.

In het schooljaar 2023-2024 werden 12.350 erkenningsaanvragen ingediend, waarvan 10.957 gewone erkenningsaanvragen en 1.393 hernieuwingsaanvragen. De meeste erkenningsaanvragen werden net zoals vorig schooljaar ingediend bij de sectorale partnerschappen Bouw en Horeca.

Elk partnerschap ondernam verschillende acties om deze erkenningsaanvragen te behandelen. Afhankelijk van de grootte en de context van de sector waren dit bijvoorbeeld een administratief onderzoek, telefonische contacten of een plaatsbezoek. Sectoren ondernamen ook bijkomende acties om erkenningsaanvragen te behandelen, vooral bijkomend informeren over het opleidingsaanbod van de sector en de mentoropleiding en bijkomende ondersteuning geven aan de onderneming bij het gebruik van het digitale loket app.werkplekduaal.be.

Het merendeel van de erkenningsaanvragen werd goedgekeurd. In totaal werden in schooljaar 2023-2024, 10.638 erkenningsaanvragen goedgekeurd of 91% van het totaal aantal behandelde erkenningsaanvragen. De meest voorkomende reden waarom een erkenning werd afgekeurd is omdat de bedrijfsuitrusting niet voldeed om de opleiding op de leerwerkplek volgens het opleidingsplan te kunnen aanbieden.

De erkenning van een leerwerkplek is vijf jaar geldig. In deze periode volgen en begeleiden de sectorale partnerschappen de leerwerkplekken door middel van telefonische contacten, digitale contacten of via plaatsbezoeken aan de onderneming. In het schooljaar 2023-2024 werden 1.981 plaatsbezoeken uitgevoerd. Zeventien partnerschappen ondernamen begeleidingsacties naar een leerwerkplek naar aanleiding van meldingen van opleidingsinstellingen. Daarnaast contacteerden de meeste partnerschappen vestigingen, opleidingsverstrekkers en trajectbegeleiders als begeleiding tijdens de looptijd van de erkenning. De meeste partnerschappen zorgden ook voor informatie ter ondersteuning in de vorm van infofiches, folders en nieuwsbrieven.

De sectorale partnerschappen volgden ook de mentoren op nadat de onderneming erkend werd. Ook in het schooljaar 2023-2024 zetten partnerschappen in op het informeren over en het stimuleren tot het volgen van de verplichte mentoropleiding. Sommige sectoren ontwikkelden bovendien instrumenten voor mentoren.