20 februari 2025 - De aanpak van gevaarlijke punten van de Vlaamse overheid heeft een positieve impact op de verkeersveiligheid. Op punten die worden aangepakt dalen het aantal letselongevallen met een kwart én het aantal verkeersslachtoffers met bijna een derde. Dat blijkt uit een eindevaluatie van de historische lijst van gevaarlijke punten én uit een tussentijdse evaluatie van de dynamische lijst. Deze effectevaluatie werd uitgevoerd door Vias institute in opdracht van het Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) van de Vlaamse overheid. Opvallend: de evaluatie toonde voor het eerst aan dat ook kleine ingrepen zoals wegmarkeringen, circulatiemaatregelen of het plaatsen van verkeerslichten een reële impact hebben op de verkeersveiligheid.

Annick De Ridder, Vlaams minister van Mobiliteit, Openbare Werken, Havens en Sport: “De Vlaamse Regering gooide twee legislaturen geleden al het roer om door een dynamische lijst van gevaarlijke punten te introduceren. De impact daarvan op de verkeersveiligheid is duidelijk. Naast het voorkomen van ongevallen blijven we de komende jaren reactief gevaarlijke punten aanpakken. De dynamische lijst bewijst dat er nog steeds winst te behalen valt én is een jaarlijkse call-to-action om op basis van objectieve data gevaarlijke punten aan te pakken. Waar mogelijk voeren we snel kleinere maatregelen uit die de verkeersveiligheid onmiddellijk verhogen. Op andere plekken voeren we grote infrastructuurwerken uit, steeds in overleg met steden en gemeenten.”

Sinds 2002 investeert de Vlaamse overheid in het wegwerken van 800 locaties met een hoog aantal ongevallen. Deze historische lijst van gevaarlijke punten is bijna volledig afgewerkt, waarbij de aangepakte locaties met een ingreep op maat werden aangepakt. Sinds 2018 wordt daarnaast jaarlijks een dynamische lijst met gevaarlijke locaties opgemaakt. De Vlaamse overheid stelt deze lijst samen om een overzicht te krijgen van onveilige kruispunten en wegsegmenten waar ongevallen gelinkt kunnen worden aan de inrichting – en dus niet aan het individuele gedrag van bestuurders. Zo weet het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) waar ingrepen nodig zijn om de verkeersveiligheid te verhogen. De laatste dynamische lijst gevaarlijke punten, gebaseerd op de ongevallencijfers van 2020, 2021 en 2022, telt 264 locaties. Dat is minder dan in 2021 (301) en 2022 (300), maar een beperkte toename tegenover 2023 (258). 119 punten (45%) op de lijst zijn ondertussen aangepakt en op 38 punten (14%) zijn werken in uitvoering of op korte termijn gepland.

Om het verkeersveiligheidsbeleid nog sterker te onderbouwen met onderzoek, gaf het Departement Mobiliteit en Openbare Werken Vias institute de opdracht om de aanpak van gevaarlijke punten te evalueren. Vias institute onderzocht hoe effectief de aanpak is in het aanpassen van gevaarlijke wegvakken of kruispunten langs gewestwegen. De studie kijkt naar het aantal ongevallen van elk punt dat op de lijst met gevaarlijke punten stond over een periode van zes jaar: drie jaar voor en drie jaar na de aanpak. Dit gaf een goed beeld van de evolutie, waarbij daarnaast rekening werd gehouden met allerlei vertekenende factoren. Alle punten op de lijst waarvoor voldoende data beschikbaar waren, werden meegenomen in de analyse.

Het onderzoek toont aan dat het aanwijzen, analyseren en vervolgens aanpakken van gevaarlijke kruispunten en wegvakken, zowel op de historische als de dynamische lijst, een positieve impact heeft op de verkeersveiligheid. De aanpak van gevaarlijke punten leidt tot een aanzienlijke daling in het aantal letselongevallen met 24% en een iets grotere daling in het aantal verkeersslachtoffers van 28%. Deze daling is volledig toe te schrijven aan de aanpassingen die doorgevoerd zijn op de gevaarlijke punten, aangezien andere invloedsfactoren werden uitgesloten in de analyse. De studie vindt een gelijkaardig positief effect voor meer ernstige en lichtere ongevallen.

Zowel quick wins als structurele ingrepen renderen

Een structurele herinrichting van een gevaarlijk punt is effectiever dan een kleine ingreep of quick win. De studie toonde voor het eerst aan dat ook de kleine ingrepen een reële impact hebben op de verkeersveiligheid, met een vermindering van 19% in het aantal letselongevallen ten opzichte van 27% bij een structurele ingreep.

Meest effectieve maatregelen: plaatsen van vangrails, bruggen en tunnels

De meest effectieve maatregelen in de vermindering van het aantal letselongevallen zijn het plaatsen van afschermende constructies (-42%) zoals vangrails of betonnen constructies, het voorzien van een tunnel of brug (-39%), het aanleggen of vernieuwen van een rotonde (-33%), het nemen van circulatiemaatregelen (-33%) en het voorzien van vrijliggende fietspaden (-29%). Het plaatsen van afschermende constructies en het nemen van circulatiemaatregelen zijn vaak kleine en relatief goedkope ingrepen die desondanks effectief blijken. Kruispunten uitgerust met een (deels) conflictvrije verkeerslichtenregeling kennen een sterkere daling in het aantal letselongevallen dan kruispunten met een klassieke verkeerslichtenregeling.

Minder slachtoffers bij gemotoriseerd verkeer én bij kwetsbare weggebruikers

Gemotoriseerde weggebruikers profiteren globaal iets meer van de aangepakte gevaarlijke punten (-26% in het aantal slachtoffers), maar ook voor kwetsbare verkeersdeelnemers wordt het veiliger (-17% in het aantal slachtoffers). Dit wordt mede verklaard doordat bij het terugdringen van het aantal ongevallen het aantal slachtoffers sterker zal dalen bij gemotoriseerde modi, aangezien er in een personenwagen meerdere personen kunnen zitten.

De Vlaamse overheid streeft naar nul slachtoffers tegen 2050 en zet daarvoor in op sensibilisering, handhaving, gedragsverandering, het aanpakken van de grondoorzaken van verkeersonveiligheid én op slimme en snelle ingrepen in de infrastructuur. Naast preventie blijft de Vlaamse overheid ook inzetten op reactieve maatregelen zoals het wegwerken van gevaarlijke punten op gewestwegen.

Minister Annick De Ridder: “Verkeersveiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid van iedereen: Vlaanderen, lokale besturen, maar ook van elke weggebruiker. Daarom vernieuwen we na overleg met alle belanghebbenden het verkeersveiligheidsplan Vlaanderen en gaan we voor gerichte acties met het grootste effect richting Vision Zero. Om de verkeersveiligheid te verhogen, wil ik tegen 2026 een verkeersveiligheidspact afsluiten met steden, gemeenten en andere stakeholders om verder te werken aan de gedeelde doelstelling richting Vision Zero.”